Tilburgs cabaret in de Sixties

  • Datering van de gebeurtenis: Jaren '60

In de staart van de Tilburgse Sixties werd door de broers Joost en Piet van Eijkeren cabaretgroep ‘Zonder Filter' opgericht. Samen met Ton de Gouw en Frans van Hoek wisten zij al snel het circuit van besloten optredens te ontstijgen en zich als volwaardig Tilburgs cabaretgezelschap voor het grote publiek te presenteren. Het is dan september 1969.
Het eerste avondvullende programma, ‘menu' geheten, beleefde zijn première in ‘De Spoel', een intiem kleinkunsttheater in de Fabrieksstraat in Tilburg. Het programma bevatte naast liedjes en sketches een groot aantal mimische en pantomimische acts. Tekst, muziek en choreografie kwamen uit eigen koker en hadden een parodistische inslag.
De eersteling scoorde zeer hoog op het humorfestival datzelfde jaar in het Belgische Heist-Knokke, waarna de aanbiedingen om elders te spelen binnenstroomden. Toen Cabaret Zonder Filter met het tweede programma, ‘pauze' geheten, deelnam aan het bekende Camarettenfestival (dé springplank voor nieuw talent, ook nu nog) en daar onverwacht de derde prijs in de wacht sleepte, zorgde dat voor de grote doorbraak. De jury van toen, Wim Ibo, Lennaert Nijgh, Sylvia de Leur en Michel van der Plas, sprak over ‘ de brede belangstelling voor onderwerpen, de grote inventiviteit en originaliteit'.
Met het aantrekken van Guido de Wijs (broer van Ivo) begaf Zonder Filter zich steeds meer op het terrein van maatschappijkritische onderwerpen terwijl parodie en (panto)mimische acts gelukkig toch deel bleven uitmaken van elk nieuw programma. Want in dat deel zat de kracht van de groep. Nog steeds herinneren mensen zich de beroemd geworden ‘cowboy-act'.
Tot ver in de jaren zeventig werden er per seizoen gemiddeld 80 voorstellingen gespeeld in Nederland en België. De premières werden altijd gegeven op de thuisbasis Tilburg, in theater ‘De Spoel', cultureel centrum ‘De Koningswei' of in de studiozaal van de Stadsschouwburg. Wim Ibo en actualiteitenrubriek ‘Brandpunt' nodigden Zonder Filter in Hilversum uit voor een TV-special.
Niet alles was overigens een succes en de gebeurtenis bijvoorbeeld in Oudewater (bij Gouda) ligt nog vers in het geheugen. In het Thalia-theater aldaar werd Zonder Filter de zaal uitgezet. Tijdens het nummer ‘Jezus', waarin razendsnel en op de wijze van Chaplin geheel pantomimisch een heilige mis werd geparodieerd, stormde de schouwburgdirecteur het podium op en riep: ‘Heren, het hoeft niet meer, blasfemie, schande, schande!' Via de achteruitgang van het gebouw verliet de groep de zaal om aan het woedende publiek te ontkomen. Hetzelfde gebeurde tijdens dezelfde act op de zeevaartschool in Vlissingen. Daar gooiden studenten met eieren naar het podium. Het programma mocht nog tot de pauze worden afgemaakt en er werd een bedrag extra betaald als vergoeding voor de geleden schade, m.n. voor de kostuums die volledig onder de struif zaten. De studenten die gegooid hadden, werden door de directie diezelfde avond nog uit de opleiding gezet.
Gouda en omstreken werden dus, naast Zeeland en ook de Veluwe, bijgeschreven op de zwarte lijst. In die dichtgeplakte contreien moest je niet spelen.
Ook cabaret Zonder Filter ontkwam niet aan de neergang midden jaren zeventig van het cabaret. Met cabaret Ivo de Wijs, Don Quichoking en andere groepen waarmee Zonder Filter contact had, hield Zonder filter op te bestaan. Wat rest zijn de vele plakboeken en de herinnering aan enkele honderden voorstellingen.