Frater Frederico van Dongen

  • Geboortedatum: 15-01-1901
  • Sterfdatum: 22-01-1994
Eerste schoolhoofd van de jongensschool op Theresia

Artikelen met betrekking tot de wijk ”Theresia”, bestaande uit drie series en enkele losse artikelen.
Veel leesplezier; vooral voor oudere Tilburgers een feest van herkenning.


We gaan terug naar het jaar 1938. Veel later dan gepland gaat in de wijk Theresia de jongensschool van start. Frater Frederico van Dongen ging de functie van schoolhoofd als eerste invullen vanaf 1 september 1938. We gaan in het kort enkele belangrijke feiten uit het leven van Frater Frederico de revue laten passeren.

Hij werd geboren in de hoofdstad van Noord-Brabant op 15 januari van het jaar 1901. In de St.Jan werd hij een dag later gedoopt; zijn doopnamen: Antonius Cornelius. Zijn ouders waren Fredericus Johannes van Dongen en Maria Francijna van Grinsven. In Den Bosch volgde hij de lagere school (de huidige basisschool). De voorbereidende klas en een gedeelte van de kweekschool (de huidige PABO: Pedagogische Academie Basisonderwijs) doorliep hij in Goirle. Hij trad in bij de fraters op 8 september 1927; hij nam de naam Frederico aan. In 1930 behaalde hij zijn ”akte van bekwaamheid als onderwijzer” (hulpakte). Op 1 april 1931 werd hij aangesteld op de lagere school aan de Elzenstraat 64 in Tilburg. Op 27 augustus 1938 legde hij zijn eeuwige professie af. Hieraan voorafgaande had hij de vier jaarlijkse geloftes afgelegd. Alvorens op Theresia aan de slag te gaan behaalde hij zijn hoofdakte, getuigschrift spreekonderwijs en zijn godsdienstdiploma B. In 1942 behaalde hij het ”diploma van geschiktheid tot het geven van onderwijs in de Duitsche taal”. Vanaf 1942 tot 1945 nam hij deel aan het verzet onder het pseudoniem ”Oom Frits”. Hierna was hij lid van het comité Nationale Herdenking Tilburg. Zijn actieve leven brak hem op. Hij werd van 1 oktober 1950 tot 11 december 1951 overplaatst naar Loon op Zand om te rusten. Op laatstgenoemde datum kwam hij terug naar Tilburg om vanuit het moederhuis weer actief aan de gang te gaan. In 1952 werd hij dirigent van het Byzantijnse koor. Tot de schoolvakantie in 1960 bleef hij als schoolhoofd verbonden aan de Pius X jongensschool op Theresia (officieel tot 1 september 1960). Hij werd overgeplaatst naar Korvel; op 1 september 1960 werd hij schoolhoofd op de St. Aloysiusschool gelegen aan de Staringstraat 10. Dertien jaar later bezocht hij voor het eerst Rusland.

Op zijn vijfenzestigste verjaardag werd hem eervol ontslag verleend als schoolhoofd. Hij ging van een welverdiend pensioen genieten. Twee jaar later kreeg hij de Gouden Speld van de stad Tilburg bij de viering van zijn Gouden kloosterfeest. Op 29 september mocht hij voor ”zijn” Byzantijns koor de Van Lanschotprijs in ontvangst nemen. Op 25 april 1987 kreeg hij de pauselijke onderscheiding ”Pro Ecclesia et Pontificie”; deze werd hem op 13 september van genoemd jaar opgespeld. Op de laatste dag van 1988 volgde overplaatsing naar het fraterhuis Joannes Zwijsen in Tilburg, alwaar hij op 22 januari 1994 overleed. Vier dagen later werd frater Frederico begraven op het kerkhof van de fraters, Huize Steenwijk te Vught. Het Byzantijnse koor was van de partij; op 10 juni 1989 had hij het dirigeerstokje al overgegeven.

In de gesprekken met oud-leerlingen van de Pius X school werd Frater Frederico vaak genoemd en geroemd. Hij was volgens hen streng, maar rechtvaardig en consequent. Dit moet geplaatst worden in de tijd; thuis hadden de kinderen in de jaren veertig en vijftig van de twintigste eeuw totaal niets in te brengen. Op school was dit niet anders. Marinus heeft de frater niet persoonlijk gekend, zijn broers Ton en Joep wel.

In het volgende verhaal over Theresia laten we in het kort een drietal fraters de revue passeren.

Foto's: 1; Onthulling van de Goede Herder 1938, Pius X school Theresia2; Basisonderwijs. Schoolbestuur/personeel. Pius X school van de Theresia parochie. Frater Leonardus à P.M. Hurkens, frater Albertien v. Rooy, frater Frederico v. Dongen, frater Franquilinus Schalken, frater Antonius v. Padua Bodden, frater Hyacinth v. der Straaten, frater Lasislas v. Iersel3: Harmonie van de fraters medio dertiger jaren, 2 de rij, vierde van links is frater Frederico4: Viering veertig jarig onderwijs jubileum in 1971 op de school in de Staringstraat, St. Aloysius Bron: Regionaal Archief, beeldonline

Met dank aan: Frater C. Mommers en Jos de Kousemaeker

Media