De auto verscheen op straat (1)

  • Datering van de gebeurtenis: 1895

In een drietal artikels onder het motto "Auto" (1. De auto verscheen op straat /......2. De auto en het eerste stoplicht /......3. De auto moet van de straat af) geef ik een paar momentopnamen weer uit de geschiedenis van de auto. In het derde stukje, met de griezeligste titel, komt de aap uit de mouw...... In dit eerste stuk gaat het nog heel onschuldig over het eerste automobiel dat in Nederland verscheen. Wie was toch het onzalige heerschap dat alhier de personenauto introduceerde ?

Tot mijn ontzetting stelde ik vast, dat de eerste Tilburgse automobilist, ook de eerste Nederlander moet zijn geweest die in een personenauto reed. O, treurigheid ! In "Het Nieuws van de dag" van 16 oktober 1896 lazen onze grootouders nl. onder het kopje "Gemengd Nieuws" het volgende: "In verband met ons bericht in het nummer van 14 dezer, dat een inwoner der gemeente Wieringerwaard (notaris Backx) een automobiel in gebruik heeft genomen, schrijft men ons uit Tilburg dat de heer Jos. Bogaers-Swagemakers aldaar, reeds sedert het vorige jaar in het bezit is van een automobiel, welke op een goeden weg 20 km per uur aflegt en in die tijd 2 kg benzine verbruikt."

De historicus Marius van Melle bevestigde, in het maandblad Ons Amsterdam, dat Jos Bogaers in 1895 als eerste Nederlander zijn "auto-mobile" aanschafte. Het eeuwfeest van de auto, gevierd op 18 mei 1996, werd dus een jaar te laat gevierd (In mei 1896 reed de Haagse fotograaf Zimmermans in een Benz van Arnhem naar Den Haag. Vandaar de feestdatum).

Josephus Jacobus Bogaers werd geboren in Tilburg in 1869. Tot 1919 was hij firmant van G. Bogaers en Zn., een wollenstoffenfabriek. Ook was hij lid van de gemeenteraad. In 1898 maakte hij een zakenreis naar Engeland, vanaf 1924 woonde hij in Antwerpen, waar hij op 22 november 1930 overleed. Dat is wat we van hem weten.

Volgens het weekblad Roomsch Leven, op 8 april 1950 had ook de wijnhandelaar Frans Verbunt rond 1898 een Engelse stoomauto, die op petroleum reed. Het begon toen hard te gaan......het waren niet langer witte raven die een automobiel hadden.

Van Frans Bogaers (geen familie van voornoemde Jos B.), ook een automobilist van het eerste uur, was iets meer bekend. Hij was in 1901 eigenaar van een Benz automobiel van het Tilbury-type (wat dat ook geweest moge zijn). Die had een een-cylindermotor van 3 1/2 pk met riem- en ketting aandrijving. Het benzineverbruik was 1 op 12.De auto had een overtrekbare kap, er was geen voorruit of deur, wat 's winters wel een probleempje kon zijn. En tanken deed Frans Bogaers bij de drogist, waar hij een fles van 75 - 80 liter benzine haalde !

En hoe haalde je toen een rijbewijs ? Twee dingen: auto laten rijden - op tijd remmen. Geslaagd !

De afbeelding bij dit stuk haalde ik uit het Zondagsblad voor Katholieken, uitg. De Tijd, van zondag 3 juli 1904. Deze ruim 100 jaar oude mop (zonder baard) heeft nog niets van zijn humor en actualiteit verloren. De tekst luidde:
- Ik heb voor mijn automobiel alles aangeschaft wat je maar erbij kunt prakkieseeren, kaplaarzen en jassen, alles, alles ! Weet U nu nog iets wat ik daarbij zou kunnen gebruiken ?
- Zie nu, dat je wat VERSTAND krijgt !

In de wel veranderde, maar nog steeds snobistische autorijderswereld, past deze mop nog altijd, vind ikzelf. Tegenwoordig zijn het dan meer de technische foefjes en zo, waarmee (tijdelijk) indruk gemaakt wordt. Ja, excuus, ik kan gemeen zijn ..... Ik rij trouwens zelf ook auto.

Anton van de Wiel

Bronnen: Brab. Dagblad 28 feb. 1986 en 28 sept. 1996.
Zondagsblad voor Katholieken, uitg. De Tijd, 3 juli 1904

Tilburg Wiki

Eerste auto in Nederland