H.M. de Koningin bezoekt de Int. Tentoonstelling 1913

Zoals al aangekondigd tijdens de opening van de tentoonstelling door de Commissaris van de Koningin, bracht Koningin Wilhelmina, samen met Prins Hendrik op14 juli 1913, een eeuw geleden dus, een bezoek aan het Tilburgse initiatief.

In de beide Tilburgse Couranten werd dat breed uitgemeten, maar de toonzetting in de Tilburgse Courant(TC) was kritiek aan het koninklijk huis dat men vond dat het veel te lang geduurd had voordat Tilburg weer eens hoog bezoek kreeg. Zo’n beetje de toon van “dat werd onderhand eens tijd”. Met enige weemoed werd teruggekeken op de band die Willem II met Tilburg had, maar ook werd vastgesteld dat de “verknochtheid” aan het Vorstenhuis wellicht was toegenomen:

TC 14 juli 1913: Het bezoek van het Koninklijk Echtpaar

Tilburg heeft vandaag de eer genoten weer eens een Oranjetelg in haar midden te zien.

Vroeger ten tijde van Koning Willem II was deze stad de geliefkoosde verblijfplaats van den Vorst, en nog menig monument herinnert de inwoners dagelijks aan dat glorietijdperk, dat de grondslagen heeft gelegd voor Tilburg's opbloei tot de grootste stad der provincie Noord Brabant. Daar is op de eerste plaats het Koninklijk paleis, thans bestemd tot R. H. B. S., daar is verder de oude Kazerne, (thans in gebruik bij de firma v.d. Bergh Krabbendam waartoe blijkens de gedenksteen, Willem II den 7en Mei 1842 den eersten steen legde.Toen ter tijde brandde er in de harten der inwoners eene vurige liefde voor het Oranjehuis. Want de Vorst was goedhartig en milddadig en toonde zich in den omgang met velen hoogst eenvoudig.Hij begreep de waarheid van het oude Latijnsche gezegde. De rijkdom van Koningen bestaat uit de harten hunner onderdanen"

Echter sedert het verscheiden van dezen zoo gevierden Oranjevorst, leek het haast of Tilburg in ongenade, was gevallen. Vijftig jaar verliepen voor opnieuw een Oranjetelg Tilburg bezocht. Het was dezelfde die heden weer Tilburgs grondgebied betrad. Maar hoezeer ook veronachtzaamd, de geestdrift die toen onder alle lagen der bevolking oplaaide, toen men weer een afstammelinge van den grooten beschermheer in zijn midden had, gaat boven alle beschrijving. De verknochtheid aan het Oranjehuis bleek eer toe- dan afgenomen…..

….En heden heeft Tilburg weer op even enthousiaste wijze uiting gegeven aan haar onverwoestbare gehechtheid aan het Koningshuis.

Het Koningschap in het algemeen ondervindt veel tegenkanting in den tegenwoordige democratischen tijd. En ook in Nederland, bijzonderlijk boven den Moerdijk staan steeds meerderen op omde grondvesten van den troon te ondergraven. Het republikeinisme steekt steeds driester den kop op. Maar op Brabant,speciaal op Tilburg is met recht van toepassing: Wat ook val, Trouw staat pal.

Mocht er ooit een tijd aanbreken, mogelijk is hij zelfs niet zoo heel verre meer, dat de Koningstroon aan 't wankelen wordt gebracht dan zal het vorstenhuis op Brabant kunnen bouwen,dan zal van hier uitgaan een enthousiaste, een bezielde en bezielende actie voor het behoud van het Koningshuis,die in staat zal zijn de belagers van hun omverwerpingplannen af te schrikken Nog eens: Brabant, het ooit veronachtzaamde Brabant, zal eenmaal den

troon waarop Koningin Wilhelmina thans met eer gezeten te, moeten schragen met haar liefde en gehechtheid. De Brabander stelt er een eer in Oranje gezind te zijn… Intusschen toonde de bevolking zoodra zij van de komst der vorstinne vernam zich opgetogen en heden wij zeiden het reeds, heeft zij aan die opgetogenheid op de meest geestdriftige wijze lucht gegeven.

De Koningin zou rond 2 uur aankomen, maar al tegen 12 uur trok een “groote menschenmassa” richting ‘s Bosch om ze een eind tegemoet te gaan. Men hoopte er op, dat wanneer de bebouwde kom werd bereikt, de auto's vaart zouden minderen en men zo het Vorstelijk echtpaar goed te kunnen opnemen. En Inderdaad gebeurde ook:

“Toen te ruim 2 uur de auto's in het gezicht kwamen ging er een daverend hoera door de dichte rijen, dat zich allengs voortplantte tot op het tentoonstellingsterrein, waarop en waaromheen duizenden in spanning de komst der Hooge gasten verbeidden…Te klokke 2.20 uur reden de auto's van H. M. de Koningin Prins Hendrik en gevolg, bestaande uit twee heeren en 4 dames onder daverende toejuichingen het tentoonstellingsterrein binnen.”

Men begon de in de Machinezaal ,na de gebruikelijke plichtplegingen, voorstellingen en het aanbieden van bloemen aan de rondgang over de expositie

“Terwijl H.M. door den middengang voortschreed met belangstelling en onder voorlichting harer begeleiders de verschillende stands bezichtigde, vervolgde de Prins zijn Weg door een der zijgangen.”

De machinefabriek van de Gebrs. Merckx exposeerde een aantal wasmachines , De ook de inzending van de Tilburgse Landbouwwerktuigenfabriek werd met belangstelling bekeken. Ook de Staats Spoorwegen waren vertegenwoordigd. Na nog een aantal stands te hebben gezien sprak de Koningin haar tevredenheid uit over de opzet en algemene indruk die zij kreeg.

Toen de Hooge gasten zich van de Machinehal naar de Kunstzaal begaf stond naast het Volksrestaurant opgestelde N. K. Harmonie, die het Wilhelmus in oude toonzetting aanhief.”

Met veel belangstelling werden de schilderstukken en beeldhouwwerken bezichtigd. Er was ook een Brabantsche Kamer met werken der Brabantsche meesters.

Vervolgens werd de Nijverheidszaal bezocht en kreeg de Koningin van de Firma van Delft Kinderwagenfabriek een poppenwagen aangeboden voor de kleine prinses Juliana. Ze beloofde haar kind met dit mooie geschenk blij te zullen maken. Ook kreeg zij van schoenfabrikant van Schijndel uit Waalwijk een paar luxe damesschoentjes voor het prinsesje.

“Het laatst was de onderwijszaal aan de beurt….Veel belang toonde H. M. te stellen in het Ambachtsonderwijs en de inzendingen der Kon-School voor nuttige en beeldende kunsten te ’s Bosch, der R. K. Landbouwschool te Lierop, der R. K. Volkshuishoud en hoogere Meisjesschool te Tilburg, van het R.K. instituut voor Doofstommen te St. Michielsgestel en van het R.K. Blindeninstituut te Grave.”

Daarna werd de thee gebruikt en om 3.45 uur reden de auto s voor en verlieten H. M. de Koningin en de Prins, toegejuicht door de samengestroomde menigte, het tentoonstellingsterrein en ging men naar de fabriek van BeKa in de St. Jozefstraat. “ Dichte drommen volks stonden overal langs den weg geschaard en juichten het Kon Echtpaar geestdriftig toe……. Minzaam buigend beantwoordde de Koningin links en rechts den Haar gebrachten groet.”

Frits van den Bergh een der directeuren, memoreerde in zijn welkomstwoord aan de geschiedenis van de fabriek; immers de eerste steen van de toenmalige Lancierskazerne werd in 1842 door Koning Willem II gelegd.

Vervolgens werd de feestelijk versierde fabriek betreden. Van de fabriekspoort leidde een plancher met dikke tapijten belegd, naar de reusachtige machinekamer, waar een kracht van 1000 P. K. wordt ontwikkeld.

In de Machinekamer waar het alles glom en blonk sloeg H.M. met blijkbaar genoegen de snorrende motoren gade die stuwkracht geven aan niet minder dan 412 weefgetouwen.

In de weverij waar meer dan 400 wevers “met onverstoorbare gelijkmatigheid den Weefspoel lieten voorschieten”, werd een bezoek gebracht aan een expositie, over de grondstoffen zoals Australische wol, Kaapwol enz. en katoen, het halffabricaat en de flanellen.

De Koningin ging door een haag van arbeiders die al 25 jaar of meer in dienst waren naar de spinnerij, waar zij werd voorgesteld aan een “werkman” die al 50 jaar in de spinnerij werkte.

Na hun handtekeningen in een herinneringsalbum te hebben gezet, vertok het koninklijk paar om kwart over vier naar Den Bosch.

In de Nieuwe Tilburgsche Courant (NTC) stond een dag later dat het vertrek nog wat later was geworden en dat er nog een omweg gemaakt zou worden:

NTC 15 juli 1913

“…Meer dan 20 minuten later dan het Voornemen was, eerst om 4.40., verlieten de Koninklijke gasten onder geestdriftige toejuichingen der menigte Tilburg. Toen ving de terugtocht aan langs de provinciale wegen over Moergestel, Oirschot, Best, St. Oedenrode, Michielsgestel, Vught, ‘s-Hertogenbosch, met het doel, om met

den trein van 5.54 uur de provincie te verlaten. Deze terugtocht was voor de Koninklijke Hoogheden een lange zegetocht. waarbij de Brabantsche harten zich ongekunsteld uitten voor het vorstenhuis.

Tot aan de grens der gemeente Tilburg, stonden aan weerszijden van den weg, waar de Koninklijke auto’s passeerden, de menschen opeengepakt, juichende en geestdriftig wuivende. Even buiten Tilburg passeerde Het Kon.

Echtpaar het Trappistenklooster. Alle paters stonden langs den weg geschaard en terwijl de klokken van het klooster de Koninklijke passagiers blij en feestelijk toebeierden, ging een lange juichkreet op uit die in grove pij gestoken rij van geestelijken. Voort snorden de auto's overal wuifde de Vorstin minzaam de boerenluidjes toe, die eerbiedig het hoofd ontblootten en geestdriftig druk met armen lawaaiden. In Moergestel' ging het even wat langzamer, konden de motoren even uitzuchten. De fanfare „Prinses Juliana'" met banier langs den weg opgesteld, blies het oude Wilhelmus, terwijl de Koninklijke reizigers langzaam voorbijreden en overal langs den weg stonden lange rijen kinderen met oranje getooid. Te Oirschot werd gestopt bij jhr. Seraris, burgemeester van die plaats, waar twee lieve kleine meisjes in het wit Hare Majesteit een fraai bouquet aanboden., In Schijndel arriveerde men te 5.52 (De trein moest te ‘s-Hertogenbosch om 5.54 u. vertrekken) en ook hier weer. luidruchtig huldebetoon.

Om kwart over zes,reden te ’s-Hertogenbosch de auto's voor de salonrijtuigen op het zuidergedeelte van het eerste perron. Ze waren gekoppeld achter de personentrein naar Utrecht.

Hier werden ze door de burgemeester van ’s-Hertogenbosch uitgeleide gedaan.

(Of de “gewone”passagiers zo blij met die vertraging waren vermeldt de krant niet.)

Later op de avond werd er nog een telegram ontvangen van de Adjudant van de Koningin:

„De Koningin draagt mij op u allen haren bijzonderen welgemeenden dank over te brengen voor de „hulde harer Majesteit en den Prins Hendrik der Nederlanden aangeboden.”

Er zou nog lang over dit bezoek nagepraat worden..

Henk van Mierlo

Nuenen

Foto’s, met dank aan Beeldonline: RAT.

Tilburg Wiki: