- Datering van het verhaal: 12-01-2012
TILBURG, PAROCHIE BROEKHOVEN II.
Deze bijdrage aan Het Geheugen Van Tilburg is opgebouwd uit twee delen m.n.:
Deel 1: De oorsprong van parochie Broekhoven II.
Deel 2: De groei van parochie Broekhoven II.
Het vervolg en mijn verzoek.
Deel 1. De oorsprong van parochie Broekhoven II.
Voor de oorsprong van Broekhoven dienen we ver terug te gaan in de geschiedenis en wel naar de periode van het kasteel van Broekhoven, dat gestaan heeft ten westen van het huidige Elisabeth ziekenhuis. Het was een verstrekt huis dat in de loop der tijd in bezit is geweest van diverse 'Heren van Tilburg'. Het voert hier echter te ver, om daarbij langer stil te staan, doch het is de vermelding waard, dat Broekhoven een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van Tilburg. Het oorspronkelijke Broekhoven moeten we dus op een heel andere plaats gaan zoeken, dan de huidige parochies Broekhoven I en II. Het is jammer dat onze geschiedschrijvers niet meer aandacht hebben gegeven aan de geschiedschrijving van dit historisch belangrijke stadsdeel. Meer informatie over het kasteel van Tilburg kunt u ondermeer vinden in Het Geheugen van Tilburg onder 'De kastelen van Tilburg'.
In oorsprong kende Tilburg maar één parochie, deze van 't Heike. Later is daar de parochie van 't Goirke bijgekomen. Beide parochies werden beschermd door de patroonsheilige St. Dionysius. In 1850 werd Korvel, omvattende de wijken; Korvel, Oerle, Klein Oerle, Het Laar en de Berkdijk, als derde parochie van Tilburg opgericht. Ook Korvel koos voor de bescherming van de H. Dionysius. Tilburg kende nog vele driekhoekige pleinen (herdgangen), die ontstaan waren op kruisingen van wegen. Het plein Korvel en het plein van Oerle (het latere Transvaalplein) behoorden daar ook toe.
Op een platte grond van Tilburg uit 1901 (afb. 01), komen vele ook nu nog bekende straten voor. De Oerlesestraat verbond (het ) Korvel (plein) met de oude herdgang Oerle. Via de Korvelseweg, de Nieuwstraat, de Varkensmarkt en de Primus van Gilsstraat belande men in de oude hertgang 't Heike, het latere Piusparkje. De Heiningstraat (later Transvaalstraat/Transvaalplein), die ten westen van het plein Oerle liep en de Bisschop Zwijsenstraat sloten de rechthoek. Ten oosten van het plein van Oerle liep de Nieuwe Goirleseweg (later Voltstraat/Transvaalplein/Winkler Prinsstraat) in noordelijke richting uitmondend op de Broekhovenseweg. Ook de Groenstraat en de Vogelstraat (later President Steijnstraat/Dr. Leijdsstraat/Edisonlaan) verbond de Nieuwe Goirleseweg met de Broekhovenseweg. Een andere hoofdweg, ten oosten van de Broekhovenseweg, was de Beekse Dijk (later Lancierstraat/Kruisvaardersstraat/Leijparkweg), die d.m.v. de Stuivesantsestraat aansluiting vond op het driehoekige plein van 't Heike en d.m.v. de Groenstraat aansloot op de Broekhovenseweg. In het zuiden, m.n. op Broekhoven, kwamen de Broekhovenseweg, de Vogelstraat en de Beekse Dijk bij elkaar.
Op de hoek van de Groenstraat en de Broekhovenseweg stond toen reeds de herberg van de heer A. Kolen. De zo bekende molen van Schraven met bijbehorende molenhof, die in de jaren vijftig van de vorige eeuw gekortwiekt op de hoek van de Edisonlaan en de Broekhovensewge stond (afb. 02), werd in 1846 gebouwd. De eerste eigenaar was kastelein-molenaar Adriaan van Gorp. Later kocht Harry Schraven deze molen en begon daarmee zijn meelfabriek. In 1909 betrok N.V. Volt een leegstaande leerlooierij aan de Nieuwe Goirleseweg en begon aldaar met de productie van de metaaldraadgloeilampen (afb. 03). Zo zijn er op Broekhoven nog vele plekjes te vinden die herinneren aan deze tijd.
Uiteindelijk werd parochie Korvel te klein en er ontstond behoefte aan een nieuwe parochie, dat werd parochie Broekhoven I. Het bisdom Den Bosch plande de parochiekerk op de Broekhovenseweg, aan het begin van de weg naar Goirle, de Nieuwe Goirleseweg (afb. 04). Deze nieuwe parochie werd dus een afsplitsing van parochie Korvel. In 1912 werd hiervoor de eerste steen gelegd en in 1913 werd deze nieuwe kerk als 'kerk van Onze Lieve Vrouw Moeder van Goeden Raad' ingezegend. Bij de kerk werd tevens een school gebouwd. Kort daarna werd aan de Nieuwe Goirleseweg ook Avé Maria gebouwd (afb. 05). Het voert ook weer te ver om via dit verhaal de ontwikkeling van zuid Tilburg te omschrijven. Het gaat hier immers alleen maar om de oorsprong van parochie Broekhoven II.
In maart 1924 ontving bouwpastoor, de Erw. Heer. J. (Jac) Nabuurs, broer van de latere deken M.C. Nabuurs, van de bisschop opdracht om op Broekhoven een nieuwe parochie te stichten. Dit werd de parochie van de H. Familie of te wel in de volksmond Broekhoven II (afb. 06). Een directe afsplitsing van Broekhoven I en daarmee ook direct verbonden met Korvel. Broekhoven II zou hiermee de 17e parochie van Tilburg worden. Als locatie voor de parochiekerk werd de westzijde van de Broekhovenseweg gekozen, ca. 50 meter ten noorden van de molen van Harry Schraven en tegenover N.V. Twennerij en Ververij Broekhoven (afb. 07). De kerk werd een ontwerp van architect Jos Donders. Op 8 juni 1924 vond de aanbesteding plaats voor de bouw van de kerk, met toren en pastorie. De eerste steen werd op 10 juli 1924 gelegd door pastoor Nabuurs die ook van 1924 tot 1945 pastoor van de nieuwe parochie zou blijven. Op 15 juni 1925 werd de kerk, die toegewijd was aan de H. Familie, plechtig geconsacreerd. Op maandagavond 18 juni 1925 werd Jac Nabuurs geïnstalleerd. Op 22 juni van dat jaar werd M.J. van Boxtel tot kapelaan benoemd. Parochie Broekhoven II was hiermee een feit geworden.
Voor het verdere verhaal ga naar ' TILBURG, PAROCHIE BROEKHOVEN II deel 2.
M.v.g.
Ing. J.J.M. (Johan) Embregts.
Geboren op Fatima en getogen op Broekhoven II.
e-mail, jjmembregts@tiscali.nl
Tilburg Wiki
