Lantaarnopstekers

De (voormalige) Ambachtschool

De herinnering aan lantaarnopstekers (ofwel lantaarnaanstekers) dateert uit mijn prille jeugd, de jaren dat ik nog op de lagere school zat, de jaren 1944 tot 1950. De school was de Pius X-school aan de Theresiastraat. En dan bedoel ik natuurlijk vooral herinneringen aan de wintermaanden, als het vroeg  donker werd. 

Wij speelden dan nog op straat en tegen die tijd kwam er elke dag een lantaarnopsteker langs, die op drie punten in onze straat de gaslantaarns ontstak. Straatlantaarns waren toentertijd  immers nog niet aangesloten op elektriciteit. 

Die straatlantaarns waren voorzien van een waakvlammetje (voor overdag), gekoppeld aan een gaskousje en een kettinkje. Met behulp van dat kettinkje kon dan de gaskraan worden ontstoken, waarop het gaskousje ging gloeien waarna er een redelijk fel licht ontstond. 

De lantaarnopstekers, altijd op de fiets, hadden een stok bij zich met daaraan een haak waarmee ze het kettinkje konden bedienen. Het was een dagelijks ritueel. De meeste kinderen waren aangezegd naar binnen te komen als de straatlantaarns gingen branden. Alleen de oudere kinderen mochten dan nog een uurtje langer op straat blijven. 

’s-Ochtends, bij zonsopkomst, vond hetzelfde ritueel opnieuw plaats, maar dan in omgekeerde volgorde. Met hetzelfde kettinkje kon de gaskraan weer worden gesloten en ging het licht uit. 

De meeste lantaarnopstekers hadden een dubbelfunctie, meestal ergens als nachtwaker.

Op de foto’s hiernaast zijn op een paar plaatsen in Tilburg de gaslantaarns uit die tijd goed zichtbaar (bron RAT), alsook een lantaarnopsteker aan het werk. 

Louis Sparidans

 

Media