Korvelpein Tilburg. Geen Frankische driehoek?

Het Korvelplein te Tilburg was in de oudheid een heuvel.

Korvelplein 1990. Foto Multivision Tilburg / Regionaal Archief Tilburg


Stam uit de late IJzertijdperk.

Plm. 500 jaar voor Christus heeft zich een stam uit de late ijzertijdperk zich gevestigd aan het Laar in Tilburg. De vroegere Laarstraat. Ofwel aan de huidige Afrikaanderstraat op het terrein van de voormalige wolkenstoffenfabriek van van Puijenbroek.

Zij hebben een pad gemaakt over de rand van de hogedekzandrug, aan de noordkant van de van het beekje Korvelse Loop.

Dit pat pad bevindt zich nog voor 99% in het stratenpatroon van Tilburg.

Het liep met een bocht naar de heuvel (Huidig Tafelbergstraat, vroeger de Poelstraat geheten, die naar de poel leidde, waar twee beekjes ontsprongen, de noordelijkste was de Korvelse loop.

Ook de loop van deze gedempte beek is terug te vinden.

Laurens Kosterplein, Christiaan Huigenstraat, Nieuwstraat, Varkensmarkt, Piushaven, en voorzag huize Moerenburg van water om vervolgens uit te monden in de Leye.

Het pad liep dus Tafelbergstraat, Korvelplein, Korvelseweg, Zomerstraat, dwars door de schouwburgpromenade heen, heuvelstraat, Korte Heuvel, St. Jozephstraat, Oisterwijksebaan, om tenslotte in de buurt van de huidige Burgemeester Letschertweg te eindigen bij een voirde in de Leye.

Deze situatie bleef bestaan tot het jaar 49 voor Christus.

De Romeinen namen deze plek in het Laar over en vestigde er een  vesting. De fundamenten van deze vesting lopen dan ook door tot onder de huizen in de Afrikaanderstraat. Zij verlengde het pad via Oisterwijk, Haaren Helvoirt en Cromvoirt tot aan de Maas. En van daaruit gingen de Romeinse tropen met schepen naar Novio Magum oftewel Nijmegen. En in deze tijd is ook de Oude Rielse baan ontstaan. Want via deze weg kwamen de troepen vanuit een vesting ten oosten van Antwerpen. Waar de stam uit de late IJzertijdperk gebleven is, is niet bekend.

Ook maakte de Romeinen een afslag bij het Huidige Heuvelplein in Tilburg. Heuvel, N.s.-Plein, Koestraat, Hoefstraat, Julianapark, Oude Lind, Heikant (de Schans), Loonseweg, Kaatsheuvel, Waalwijk tot aan de Maas.

Op de heuvel het latere Korvel, ontstond een gemeenschap die reizigers opving bij hogere waterstand, die weer verder konden trekken als het water gezakt was.

Dit is dus iets heel anders dan een Frankische driehoek.

Nadat de Romeinen zich terugtrokken kwam er op de plek waar de Romeinen gezeten hadden een vroeg Middeleeuws van hoge adel.

Met de opkomst van Hertogdom Brabant kwamen ook de steden Breda en 's-Hertogenbosch op. Ook kwam er behoefte aan een weg tussen deze twee steden.

Men heeft toen via Bavel Gilze een weg aangelegd. Deze moest beschermt worden tegen het water van wat we nu het riviertje de Dongen noemen. Daaruit is de buurtgemeenschap Berkdijk uit ontstaan en kreeg het huidige Korvelplein zijn vorm. Tafelbergstraat, Berkdijksestraat en Korvelseweg. Om deze reden heeft men toen ook de heuvel afgegraven en ontstond er dus een plein. 

Doordat er een periode aan vooraf ging met hogere waterstanden, had men op het Laar geen droge voeten meer, en deze plek werd dus daarom verlaten.

Het drukke verkeer op het Kovelplein leidde tot een herberg de Halve Maan.

In Nederland was men anders gaan leven door dit hoge water en er waren nu overal boerderijen ontstaan op rand van hogedekzandruggen. Zo ook op de Korvelseweg.

En door het drukke verkeer leidde dit tot allerlei nevenactiviteiten op de boerderijen. En van daaruit is er een ontwikkeling gekomen zodat de Korvelseweg zich heeft ontwikkeld tot een winkelstraat.

De Oude Rielse Baan was in de tijd van de Romeinen ontstaan als Heerbaan. Dit sloot aan op hun circuit van een vesting ten oosten Antwerpen. Kwam langs de Romeinse vesting.

En dit bepaalde dan ook de grenzen van de buurtgemeenschap Korvel.

De poel was de grens.

Laurens Kosterplein, Cristiaan Huijgenstraat, Hesperenstraat. (Deze straat is genoemd naar de hammen, omdat hier plm. 300 jaar twee varkensslachterijen waren geweest), Paterstraat (jarenlang Molenstraat), het pleintje Capucijnenstraat Meelstraat, waar de Korvelse molen gestaan heeft, Meelstraat, Jan Steenstraat, PC. Hooftstraat, Rubensplein, vandaar naar de Berkdijksestraat, en vandaar naar de Rielse weg oftewel de huidige Generaal Winkelmanstraat.

Het Korvelplein en het stuk Korvelseweg heette vroeger Korvel. Meelstraat, Jan Steenstraat, PC Hooftstraat heette vroeger buitenom. Het stuk Korvelseweg vanaf de Hesperenstraat tot aan de Zomerstraat heette Haringseind.

Het hele gebied Tilburg, Loon op Zand, Waalwijk, Oisterwijk, Haaren, Helvoirt, Cromvoirt, werd in de Romijnse tijd Tilburgis genoemd. En daar komt de naam Tilburg vandaan. Maar of die naam ook op de Romeinse vesting in het Laar sloeg is onbekend. Wel bestuurde de Romeinen vanuit deze vesting het hele gebied.

We weten dus nu een heel stuk uit de geschiedenis van Korvel, doch waar de naam vandaan komt is een compleet raadsel.

Joos Mommers

 

Foto Korvelplein 1990. Multivison Tilburg / Collectie Regionaal Archief Tilburg

 

 

 

 

Alle rechten voorbehouden