Vakmanschap (Mart van Berkel)

Sporen van de NS Hoofdwerkplaats

Op de Hoofdwerkplaats werken allemaal vakmensen. Mart van Berkel zit, zoals hij zelf zegt, in de ploeg ‘met de gouden handjes’. Die gouden handjes zorgen niet alleen voor vakmanschap in het werk: ‘Elke revisieklus heeft een tijdnorm’, zegt Mart. ‘Ben je eerder klaar dan ga je voor jezelf of voor een collega aan de slag. Iets repareren of maken, naar eigen idee of naar werktekeningen.’ Daarnaast krijgt een jubilaris een speciaal voor hem gemaakt cadeau van de collega’s.

Mart van Berkel foto1 links.jpg

Mart komt in 1978 in dienst bij de Hoofdwerkplaats van de Nederlandse Spoorwegen. Hij heeft een ‘kruiwagen’, want zijn vader werkt al bij het diepe spoor aan de overkant. Mart is machinebankwerker en heeft ervaring opgedaan als eerste schademonteur in een garage nadat hij met slechte cijfers de lagere technische school (lts) heeft verlaten. Hij komt terecht in de locstelplaats bij de ploeg die werkt aan de locomotieven type 1000, 2200 en 2400, de slijptrein en de ongevallenkraan. ‘Er is ook een periode dat er niet voldoende werk is en dan reviseren we in de Hoofdwerkplaats bijvoorbeeld een locomotief van de ENKA-fabriek in Emmen.’

Mart van Berkel is maar wat blij dat hij bij NS werkt als hij begin jaren tachtig, als hij nog maar net in dienst is, griep krijgt. Hij heeft het goed te pakken en hij belandt in het ziekenhuis en raakt verlamd. Hij moet een jaar revalideren in Hoensbroek. Helemaal genezen is hij niet, nog altijd werkt zijn been niet naar behoren mee. Maar hij kan wel terugkomen bij de Hoofdwerkplaats waar ze passend werk voor hem zoeken.

‘Gelukkig kan ik terecht in de algemene bankwerkerij als hydroliekmonteur.’ Hij volgt diverse interne cursussen en op mts-niveau een opleiding industriële automatisering. Tijdens zijn loopbaan is hij vervolgens monteur luchtcomponenten, dan hoofdmonteur en daarna specialist persmeester en dan regelvakman. ‘Na een reorganisatie vervalt mijn functie als regelvakman, er komt een procesmanager voor in de plaats. Het is jammer dat op een gegeven moment vakmensen geen managersfuncties krijgen en dat je daardoor soms managers krijgt die niets van het vak weten,’ vertelt Mart.

Na de sluiting van de werkplaats in Tilburg gaat Mart mee naar het NS Componentenbedrijf in Berkel-Enschot. Hij houdt zich de laatste vijftien jaar bezig met luchtcomponenten. ‘Daar miste ik mijn collega’s van weleer, de saamhorigheid van de Hoofdwerkplaats. Vroeger ontmoetten we elkaar zelfs tijdens vakanties. We konden vrij reizen naar het buitenland, met de trein naar Rimini, omringd door collega’s. De pret begon al in Roosendaal. De mentaliteit is inmiddels anders, er zijn geen opleidingen meer. Je hebt tegenwoordig zelfs geen diploma’s meer nodig. Het zijn niet meer de beste vaklui van Tilburg die er werken. Als ik in 2021 met pensioen ga, denken ze aan een opvolger die pas vier maanden bij de NS werkt en geen ervaring heeft. Dat doet wel pijn.’
De vakmensen zijn ook inventief. Omdat ze de treinen repareren en onderhouden zien ze vaak ook dat iets beter kan. Als voorbeeld vertelt Mart over de wielen van treintype 1000. ‘Deze wielen hebben glijlagers die veel olie verbruiken. Daarvoor heeft de locomotief een smeerpers die de machinist met een kleine trechter steeds moet bijvullen. Gebeurt dat niet dan verbranden de lagers. Dat komt regelmatig voor. Als oplossing monteren we in de locomotief een koker voor de olie op de smeerpers. Tot onze verbazing komt er toch een locomotief naar de werkplaats met verbrande lagers… en urine in de koker. Een machinist met hoge nood heeft de verleiding niet kunnen weerstaan.’

Dit verhaal is onderdeel van het project 'Sporen van de NS Hoofdwerkplaats: Samen verzamelen voor de Stadscollectie Tilburg'. Met dank aan Dienie Biemans, Tekstbureau Theo van Etten en Co-Cultuur/Leonie Wingen voor het afnemen van de interviews en optekenen van de verhalen. De foto in het TijdLab is gemaakt door Johan Dekkers.

Het project is mede mogelijk gemaakt door het Fonds voor Cultuurparticipatie en Fonds Erfgoed Tilburg.

Mart schonk de volgende objecten:

- Koersbord 6401

- Werkboekje

- Zelfgemaakt bakje

- Signaalhoorn

- Knakenpijp

 

Alle rechten voorbehouden

Media